Shemsedin Ibrahimi
Para shpërbërjes së ish-Jugosllavisë, nomenklatura e atëhershme politike dhe ekonomike, kishte hedhur idenë e krijimit të një rendi të ri shoqëror – krijimin e kombit jugosllav. Ky rend i cili pak a shumë tentoi të bëhet edhe si rend ligjërimi me ca ndryshime normative, së jashtmi dukej e prezentohej si atraktiv, por së brendshmi ishte i frikshëm, i dëmshëm, madje krejtësisht djallëzor. Ideja që pretendohej të realizohet nga ky rend ligjërimi, kishte në thelb ndryshimin strukturor të shoqërive që përbënin këtë federatë. Ndryshimi strukturor nënkupton ndryshimin e parametrave ose funksioneve të një shoqërie, gjithnjë me synim për të prekur elementin etnik, kulturor dhe identitar.
Lidhur me këtë çështje, në atë kohë, që nuk është edhe aq e largët, ekzistonte një televizion boshnjak i cili pretendonte se ishte më i besueshëm dhe më realist – “Youtel”. Ky medium përpiqej të mbante frymën e shtetit të Jugosllavisë duke promovuar bashkëjetesën në mes popujve dhe rëndësinë e unitetit të shtetit. Ishin pikërisht boshnjakët ata të cilët më së shumti e dëshironin mbajtjen e këtij formacioni shtetëror, meqenëse në mungesë të identitetit të qartë të tyre, jugosllavizmin e ndjenin si një “ombrellë” ku ata ishin më të sigurtë. Po ashtu analistë, opinionistë dhe kryesisht politikanë i jepnin rëndësi të veçantë ndjenjës së lojalitetit dhe të përkatësisë ndaj shtetit të përbashkët.
Madje, asokohe kishte shumë orkestrime institucionale në formën e protestave për ruajtjen e karakterit unitar të shtetit dhe dënimin e politikave nacionaliste. Në këtë këndvështrim, shqiptarët ishin kombi më i stigmatizuar nga nomeklatura politike, që tani më ishin kampion në Ballkan për idenë e barazisë së kombeve, por dhe njëkohësisht edhe dallueshmërinë e identiteteve. Qarqe të ndryshme që nxitnin krijimin e një kombi të ri dhe artificial, të quajtur jugosllav, nuk kishin marrë parasysh memorien kolektive, karakterin dallues identitar dhe të kaluarën historike, elemente këto të cilat bëjnë diferencën dhe kapin një rreze veprimi të ndryshme në raport me atë të shkrirjes së identiteteve. Prandaj, edhe përkundër shumë përpjekjeve të së ashtuquajturës elitë politike, ky shtet nuk mbijetoi.
Të gjithë ata që e promovonin, e nxisnin dhe përkrahnin këtë krijesë artificiale pa mos përfillur të kaluarën, komponentin identitar dhe vullnetin e popullit të cilit i përkisnin, më vonë jo vetëm që u demaskuan nga opinioni publik, por edhe vetë tezat e tyre që i promovonin me shumë zell, dolën të jenë të dështuara.
Zhvillimet e fundit na tregojnë se fundi i historisë akoma nuk ka arritur. Madje në Ballkan kemi të bëjmë me rikthimin e historisë, për shkak të mësimeve të pamësuara nga e kaluara.
Në qoftë se në tekstin më lart, fjalën “Jugosllavi” e zëvendësojmë me “ish Republika Jugosllave e Maqedonisë”, atëherë tabloja do të jetë e plotë dhe krejtësisht e ngjashme me skenarët nga të cilët mund të zbërthejmë e deshifrojmë gjendjen aktuale në këtë vend.
Andaj, është e domosdoshme që të mësojmë mësimet nga e kaluara e të mos gjejmë veten në mbrojtje të tezave të shumta me skenarë të sajuar të cilët tani më janë verifikuar si të dështuar.
Nuk ka asnjë kuptim që të mbrohet një projekt artificial e i kontestuar në tërësinë e qenies së saj.. Që të mbrosh diçka duhet ta kesh apo ta posedosh. IRJM kontestohet në katër dimensionet që përcaktojnë tërësinë e të qenit subjektivitet ndërkombëtar: së pari, ka të kontestuar emërtimin; së dyti, ka të kontestuar identitetin, së treti, ka të kontestuar kishën, si burim i frymëzimit shpirtëror dhe së fundmi, ka të kontestuar historinë. Kështu që si e tillë është vështirë të mbrohet, përveç në qoftë se raporti i individit me një fenomen politik është i lidhur drejtpërdrejt nëpërmjet klientelizmit ose hipotekave.
Në kuadër të presioneve të këtyre katër kontesteve të mëdha, padyshim, është e pritshme një fushatë e egër, në segmentin e luftës speciale me qëllim të bombardimit psikologjik për të krijuar opinion politik të rrejshëm, jo vetëm nëpërmjet shkrimeve por edhe nëpërmjet aktiviteteve në rrjetet sociale, me qëllim të zhvendosjes së vëmendjes nga problemi thelbësor e që është mosnjohja e kauzës shqiptare në këtë shtet, si hallkë e pandashme e kauzës shqiptare në Ballkan. Brenda kësaj kornize, filozofia politike që po synohet të përhapet ka për synim të arrijë dy çështje thelbësore: nga njëra anë, mbrojtjen me çdo kusht të dominimit kushtetues nga ana e sllavo-maqedonasve, i cili ata i paraqet si palë dominante në qeverisjen e shtetit, ndërkaq nga ana tjetër, sa i përket identitetit, synimin e tyre për të qenë të barabartë me shqiptarët. Ky skenar politik tani më është kuptuar, zbërthyer dhe për më tepër edhe verifikuar si i dështuar, por që pretendohet të futet në veprim për të dëmtuar rrugën dhe synimin e shqiptarëve në Maqedoni për të qenë të barabartë me sllavo-maqedonasit.
Kjo lloj filozofie imponuese nga pala sllavo-maqedonase, për hir të së vërtetës, ka depërtuar në disa segmente brenda shoqërisë shqiptare dhe mendimit shqiptar, qofshin ato edhe periferike. Prezentimi, qoftë artificial, për t’u dukur si armiku, bile edhe për ta imituar armikun apo solidarizuar me kauza të tij, dëshmon vetëm logjikën meskine dhe pozitën inferiore që e kanë disa individë në shoqërinë shqiptare në IRJM. Kjo më së miri dëshmohet edhe me sikletin në tentativën për të mbrojtur “lëndimin” e identitetit pjesë e të cilit në fakt nuk janë, duke u shtirur se ndoshta shqiptarët kërkojnë shumë dhe po ia turbullojnë ujin qoftë njërit apo tjetrit subjekt politik sllavo- maqedonas.
Kohëve të fundit, ka zënë një vend të posaçëm në disa media edhe përdorimi i një zhargoni filozofik, që ka për synim krijimin e strukturave konstante të ligjërimit në relativizimin e çështjeve si psh: “shteti ynë”, “bashkëjetesë”, “nuk kemi probleme etnike”, “mjafton drejtësia të ngadhënjejë”, të cilat nuk mund të shpjegohen ndryshe veç si një strategji e rafinuar dhe e dizajnuar që ka për synim të paraqesë kombin shqiptar në IRJM si të demonizuar dhe kërcënim për ekzistencën e të ashtuquajturit shtet i IRJM.
Në kuadër të kësaj strategjie janë krijuar disa komponenetë nënstrategjikë, për ta propaganduar hapur terrenin në realizimin e kësaj strategjie. Disa nga komponentët janë media të cilat prezentohen me lloj-lloj analizash dhe komentesh të bazuara në interesa individuale, konjukturale, pa asnjë lloj ndjenje të përgjegjësisë publike dhe pa më të voglin kredibilitet profesional. Si të tilla ato kanë marrë përsipër misionin e asaj që u tha më lart, atë të mediumit të dikurshëm jugosllav në Bosnjë, atë të krijimit të hutisë, kaosit dhe krijimin e një gjendjeje inerte të shqiptarëve kundrejt kundërshtimit të degjenerimit të qëllimshëm politik.